مالیات دستگاه کارتخوان چقدر است؟

به طور خلاصه، هر شخص حقیقی (صاحب شغل، مانند مغازه‌دار، پزشک، وکیل، فریلنسر و…) یا شخص حقوقی (شرکت‌ها و موسسات) که برای فعالیت اقتصادی و کسب درآمد خود از دستگاه کارتخوان استفاده می‌کند و دارای پرونده مالیاتی فعال است (یا طبق قانون مکلف به تشکیل آن است)، مشمول این مقررات می‌شود. پولی که از طریق این دستگاه‌ها به حساب‌های بانکی تجاری آن‌ها واریز می‌شود، بخشی از فروش یا درآمدشان محسوب شده و در محاسبه نهایی مالیات بر درآمد سالانه‌شان لحاظ خواهد شد.

حتی اگر هنوز پرونده مالیاتی تشکیل نداده‌اید اما با کارتخوان فعالیت شغلی دارید، مکلف به ثبت‌نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده هستید. عدم انجام این کار تخلف محسوب می‌شود.

این روزها با فراگیر شدن استفاده از دستگاه‌های کارتخوان (POS) و اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان (مصوب ۱۳۹۸)، مالیات کارتخوان به یکی از دغدغه‌های مهم و سوالات پرتکرار برای صاحبان کسب‌وکار، اصناف، فعالان اقتصادی و حتی فریلنسرها تبدیل شده است. سوال اصلی خیلی‌ها این است: «بالاخره مالیات کارتخوان چقدر است و چطور محاسبه می‌شود؟ آیا داشتن کارتخوان به معنی مالیات بیشتر است؟». این راهنما تلاش می‌کند به صورت جامع و دقیق، با استناد به آخرین قوانین و مقررات سال ۱۴۰۳ و رویه‌های سازمان امور مالیاتی کشور، به این سوال و ابهامات دیگر پاسخ دهد. هدف ما این است که با ارائه اطلاعات کاربردی، مثال‌های واقعی و روشن، به شما کمک کنیم تا با درک بهتر، تکالیف مالیاتی‌تان را به درستی انجام دهید و از بروز مشکلات یا تعلق جرایم احتمالی پیشگیری کنید. درک صحیح این موضوع برای سلامت مالی کسب‌وکار شما حیاتی است.

عدم انجام تکالیف مربوط به ثبت و اتصال کارتخوان به پرونده مالیاتی می‌تواند منجر به جرایم مالیاتی و حتی در مواردی، غیرفعال شدن دستگاه کارتخوان توسط نهادهای نظارتی (مانند بانک مرکزی و شاپرک) شود. بنابراین، آگاهی از قوانین و اجرای صحیح آن‌ها اهمیت بالایی دارد.

منظور از مالیات کارتخوان چیست؟ (آشنایی با مالیات دستگاه پوز)

قبل از اینکه سراغ نحوه محاسبه برویم، بهتر است ببینیم اصلاً منظور از مالیات کارتخوان چیست و چرا اینقدر مورد توجه قرار گرفته است. خیلی‌ها فکر می‌کنند این یک پایه مالیاتی جدید است که صرفاً به خاطر داشتن دستگاه پوز باید پرداخت شود، اما واقعیت، همانطور که در ادامه توضیح می‌دهیم، پیچیدگی کمتری دارد.

عبارت “مالیات کارتخوان” یک اصطلاح رایج بین مردم و فعالان اقتصادی است، اما در قوانین مالیاتی کشور، عنوان مستقلی به این نام وجود ندارد. این مفهوم، به مالیات بر درآمدی اشاره دارد که از طریق تراکنش‌های ثبت شده توسط دستگاه کارتخوان شناسایی می‌شود.

آیا مالیات کارتخوان یک مالیات جداگانه است؟

خیر. مالیات کارتخوان یک نوع مالیات جدید و مستقل نیست. یعنی قرار نیست صرفاً به خاطر مالکیت یا استفاده از دستگاه کارتخوان، مالیات اضافه‌ای نسبت به گذشته بپردازید. این تصور اشتباه احتمالاً به دلیل جدید بودن سازوکار اتصال کارتخوان‌ها به پرونده‌های مالیاتی ایجاد شده است، نه به دلیل وضع یک مالیات جدید. پولی که از طریق کارتخوان وارد حساب بانکی متصل به آن می‌شود، بخشی از درآمد یا فروش شغلی‌تان به حساب می‌آید و مالیات آن هم در قالب همان مالیات بر درآمد مشاغل (برای اشخاص حقیقی) یا مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (برای شرکت‌ها) محاسبه و مطالبه می‌شود.

ارتباط مالیات کارتخوان با مالیات بر درآمد مشاغل

مالیاتی که به تراکنش‌های دستگاه پوز مربوط می‌شود، در واقع همان مالیات بر درآمد مشاغل است که بر اساس ماده ۹۳ قانون مالیات‌های مستقیم و تبصره‌های آن تعریف می‌شود؛ یعنی همان مالیاتی که پیش از این هم وجود داشت و صاحبان کسب‌وکار موظف بودند درآمد خود را (چه نقدی و چه غیرنقدی) اظهار و مالیات متعلقه را طبق قانون بپردازند. حالا چرا کارتخوان‌ها باید به پرونده مالیاتی وصل شوند؟ این اقدام، ابزاری کلیدی در دست سازمان امور مالیاتی کشور است تا شفافیت در مبادلات اقتصادی افزایش یابد، درآمدهای واقعی مؤدیان با دقت بیشتری شناسایی شود و از فرار مالیاتی (که طبق برخی برآوردها، ارقام قابل توجهی را شامل می‌شود) جلوگیری به عمل آید. به زبان ساده‌تر، اطلاعات تراکنش‌های کارتخوان به عنوان یکی از قرائن و شواهد معتبر برای تعیین درآمد واقعی مشاغل مورد استفاده قرار می‌گیرد. مالیاتی هم که شما نهایتاً پرداخت می‌کنید، بر اساس کل درآمد مشمول مالیات شما (که تراکنش‌های کارتخوان بخشی از آن است، البته پس از کسر هزینه‌های قابل قبول یا اعمال ضریب سود مربوطه) و طبق نرخ‌های مقرر در قانون مالیات‌های مستقیم (به خصوص ماده ۱۳۱ برای اشخاص حقیقی و ماده ۱۰۵ برای اشخاص حقوقی) محاسبه خواهد شد.

اطلاعات تراکنش‌های کارتخوان از طریق سامانه شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارت) و بانک مرکزی به سازمان امور مالیاتی منتقل می‌شود. این اطلاعات شامل مبلغ، تاریخ، زمان و شماره پایانه فروشگاهی (کد یکتای دستگاه کارتخوان) است.

بسیاری از کسب‌وکارها در گذشته بخش قابل توجهی از درآمد خود را به صورت نقدی دریافت می‌کردند که ردگیری آن برای سازمان مالیاتی دشوار بود. الزام اتصال کارتخوان‌ها، حداقل بخش الکترونیکی درآمدها را به طور کامل شفاف می‌کند و بار اثبات درآمد کمتر از این میزان را بر دوش مؤدی می‌گذارد.

مؤدیان مالیاتی مکلفند اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل خود را (معمولاً تا پایان خرداد ماه سال بعد برای عملکرد سال قبل) از طریق سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی به نشانی my.tax.gov.ir تسلیم نمایند. اطلاعات تراکنش‌های کارتخوان به عنوان یکی از منابع داده در راستی‌آزمایی اظهارنامه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چرا مالیات کارتخوان الزامی شد؟

اما دلیل اصلی اجباری شدن اتصال کارتخوان‌ها به پرونده مالیاتی چیست؟ اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان چند هدف مهم و استراتژیک را دنبال می‌کند که توسط سازمان امور مالیاتی کشور نیز بارها بر آن‌ها تاکید شده است:

1. شفاف‌سازی داد و ستدهای اقتصادی: ثبت دقیق تراکنش‌ها به روشن شدن حجم واقعی فعالیت‌های اقتصادی کمک می‌کند.
2. شناسایی دقیق‌تر درآمدهای مؤدیان: دسترسی به داده‌های تراکنش، مبنای قابل اتکایی برای تشخیص درآمد فراهم می‌کند.
3. جلوگیری از فرار مالیاتی: با کاهش امکان کتمان درآمد، وصول مالیات عادلانه‌تر می‌شود. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس (شماره مسلسل ۱۷۵۴۱)، فرار مالیاتی یکی از چالش‌های اصلی نظام مالیاتی ایران بوده است.
4. برقراری عدالت مالیاتی: اطمینان از اینکه همه فعالان اقتصادی به نسبت درآمد خود مالیات می‌پردازند.
5. ایجاد زیرساخت برای نظام مالیاتی هوشمند: حرکت به سمت سیستمی مدرن که متکی بر داده‌های الکترونیکی است.
6. تفکیک حساب‌های تجاری از شخصی: این قانون به بانک مرکزی کمک می‌کند تا حساب‌های مرتبط با فعالیت شغلی (تجاری) را از حساب‌های شخصی افراد تفکیک کرده و نظارت بهتری بر گردش وجوه تجاری داشته باشد.

وقتی دستگاه‌های پوز ثبت و به پرونده مالیاتی مؤدیان متصل می‌شوند، سازمان امور مالیاتی می‌تواند نظارت دقیق‌تر و موثرتری بر گردش مالی کسب‌وکارها داشته باشد و مالیات حقه دولت را بر اساس درآمدهای واقعی وصول نماید. آیا این قانون فقط برای مشاغل بزرگ است؟ پاسخ: خیر، این قانون تمام دارندگان دستگاه‌های کارتخوان که از آن برای مقاصد شغلی استفاده می‌کنند را، صرف نظر از اندازه کسب‌وکار، در بر می‌گیرد. از یک دستفروش با کارتخوان سیار تا یک شرکت بزرگ، همگی مشمول ثبت دستگاه و شفاف‌سازی درآمد از این طریق هستند.

لیست مشاغل مشمول مالیات کارتخوان

تقریباً هر شغلی که کالا یا خدمتی را عرضه می‌کند و برای دریافت وجه از مشتری از دستگاه پوز استفاده می‌نماید، باید تکالیف مربوط به مالیات کارتخوان (یعنی ثبت دستگاه و لحاظ کردن تراکنش‌ها در درآمد) را انجام دهد. فرقی نمی‌کند شما صاحب یک فروشگاه کوچک (مانند سوپرمارکت، خرازی، بوتیک لباس، فروشگاه لوازم خانگی)، یک رستوران، فست‌فود یا کافی‌شاپ، یک مرکز خدماتی (مانند آرایشگاه مردانه و زنانه، تعمیرگاه خودرو، کارواش، خشک‌شویی، دفتر فنی)، مطب پزشک، دندانپزشک یا کلینیک، دفتر وکالت یا مشاوره حقوقی، داروخانه، دفتر مهندسی، آموزشگاه، آتلیه عکاسی، یا حتی یک فروشنده آنلاین باشید که برای تحویل حضوری کالا از کارتخوان سیار استفاده می‌کنید.
حتی فریلنسرها و مشاغل خانگی که برای دریافت دستمزد خدمات خود (مانند طراحی گرافیک، برنامه‌نویسی، مشاوره آنلاین، تولید محتوا، صنایع دستی) از مشتریان، شماره کارت نمی‌دهند و به جای آن از کارتخوان (حتی متصل به حساب شخصی در صورت عدم تفکیک) استفاده می‌کنند، مشمول این قانون هستند.

گروه‌های خاص: وکلا، پزشکان، مشاوران خانواده و روانشناسان و مشاغل مشابه که طبق قوانین بودجه سنواتی ملزم به استفاده از پایانه‌های فروشگاهی شده‌اند، به طور ویژه مورد تاکید قانون‌گذار برای ثبت و استفاده از کارتخوان هستند.

سوال کاربر: من در خانه کیک می‌پزم و می‌فروشم و یک کارتخوان سیار دارم. آیا من هم مشمولم؟ پاسخ: بله، اگر این فعالیت به قصد کسب درآمد و به صورت مستمر انجام می‌شود، یک فعالیت شغلی محسوب شده و شما مکلف به ثبت کارتخوان در سامانه مالیاتی و پرداخت مالیات بر اساس سود حاصله (البته اگر از سقف معافیت پایه سالانه بیشتر شود) هستید. ثبت کارتخوان حتی اگر درآمدتان کم باشد، الزامی است.

آیا همه دارندگان کارتخوان باید مالیات بدهند؟

پاسخ: نه لزوماً. صرفِ داشتن و استفاده از دستگاه کارتخوان به معنی پرداخت قطعی مالیات نیست. شما زمانی مشمول پرداخت مالیات بر درآمد می‌شوید که سود خالص حاصل از فعالیت اقتصادی‌تان (که بخشی از آن ممکن است از طریق کارتخوان به دست آمده باشد و پس از کسر هزینه‌های قابل قبول مالیاتی یا اعمال ضریب سود شغلی‌تان طبق جدول ضرایب مالیاتی محاسبه می‌شود) از سقف معافیت مالیاتی سالانه تعیین شده در قانون (برای اشخاص حقیقی، معافیت موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم) بیشتر شود.

حتی اگر درآمد سالانه شما کمتر از سقف معافیت باشد، یا حتی اگر فعالیت شما کلاً معاف از مالیات باشد (مانند کشاورزی)، ثبت کارتخوان در سامانه مودیان الزامی است.

فرض کنید یک هنرمند صنایع دستی، در طول سال ۱۴۰۲، مجموعاً ۵۰ میلیون تومان از طریق کارتخوان فروش داشته است. اگر ضریب سود شغل او (طبق جدول سازمان مالیاتی) ۲۰٪ باشد، سود او ۱۰ میلیون تومان محاسبه می‌شود. از آنجایی که این مبلغ کمتر از سقف معافیت سال ۱۴۰۲ (۴۷.۵ میلیون تومان) است، این هنرمند مالیاتی بابت این درآمد پرداخت نخواهد کرد. (اما باید کارتخوان خود را ثبت کرده باشد و اظهارنامه مالیاتی (حتی اگر مالیاتش صفر شود) را در موعد مقرر ارسال کند).

اما نکته بسیار مهم: یادتان باشد که ثبت تمامی دستگاه‌های کارتخوان در سامانه مؤدیان مالیاتی (my.tax.gov.ir) و اتصال آن‌ها به پرونده مالیاتی‌تان برای همه دارندگان کارتخوان‌های فعال، امری الزامی و اجباری است، حتی اگر درآمد سالانه شما به حدی نباشد که مشمول پرداخت مالیات شوید یا حتی اگر فعالیت شما کلاً معاف از مالیات باشد. عدم ثبت کارتخوان می‌تواند منجر به جریمه‌های قانونی (مانند جریمه عدم ثبت نام یا عدم اعلام حساب‌های تجاری) یا حتی غیرفعال شدن دستگاه کارتخوان توسط بانک مرکزی و شاپرک شود.

مشاغل و موارد معاف از مالیات کارتخوان در سال ۱۴۰۳

یک سوال پرتکرار دیگر این است که آیا شغل‌ها یا انواع خاصی از تراکنش‌ها وجود دارند که از مالیات مرتبط با کارتخوان معاف باشند؟

آیا دستگاه کارتخوان بدون مالیات وجود دارد؟

همان‌طور که پیش‌تر تاکید کردیم، چیزی به اسم «مالیات خودِ دستگاه کارتخوان» به صورت مستقل وجود ندارد؛ بحث اصلی بر سرِ مالیات بر درآمدی است که از طریق آن دستگاه (و البته سایر روش‌ها مانند دریافت وجه نقد یا انتقال بانکی) حاصل می‌شود. پس عبارت “کارتخوان بدون مالیات” از نظر فنی دقیق نیست و بیشتر جنبه تبلیغاتی یا ناشی از سوءتفاهم دارد. هیچ دستگاه کارتخوانی فی‌نفسه و به خودی خود معاف از مالیات نیست. این نوع فعالیت شغلی صاحب دستگاه یا ماهیت تراکنش است که می‌تواند طبق قانون، مشمول معافیت مالیاتی باشد، نه خودِ دستگاه فیزیکی پوز.

مراقب تبلیغاتی باشید که ادعای فروش “کارتخوان بدون مالیات” یا “کارتخوان با مالیات صفر” دارند. این ادعاها معمولاً گمراه‌کننده هستند و ممکن است شما را در آینده دچار مشکل کنند. مسئولیت مالیاتی نهایتاً با صاحب کسب‌وکار (مؤدی) است، نه فروشنده دستگاه.

لیست فعالیت‌های معاف از مالیات (مرتبط با درآمد کلی)

برخی فعالیت‌های اقتصادی به موجب قانون مالیات‌های مستقیم، از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هستند. طبیعتاً اگر درآمد حاصل از این فعالیت‌های معاف، از طریق دستگاه کارتخوان دریافت شود، آن بخش از درآمد نیز مشمول مالیات نخواهد بود. مهم‌ترین این فعالیت‌ها عبارتند از:

• درآمد حاصل از فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل، صیادی و… (طبق ماده ۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم). این معافیت شامل کلیه فعالیت‌های مرتبط با تولید محصولات زراعی، باغی، دامی و شیلاتی می‌شود.
• درآمد حاصل از برخی فعالیت‌های آموزشی، ورزشی و فرهنگی دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح (مانند مدارس، دانشگاه‌ها، باشگاه‌های ورزشی دارای مجوز رسمی، موسسات فرهنگی و هنری خاص طبق شرایط **ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم**). توجه کنید که این معافیت‌ها معمولاً شرایط و ضوابط خاصی دارند (مثلاً عدم انتفاعی بودن یا داشتن مجوزهای لازم).
• درآمد حاصل از برخی فعالیت‌های مرتبط با صنایع دستی (با شرایط خاص و معمولاً نیاز به مجوز از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی).
• سود سپرده‌های بانکی (که البته معمولاً از طریق کارتخوان دریافت نمی‌شود، اما جزو درآمدهای معاف است).

کسانی که دستگاه کارتخوان دارند و صرفاً در این زمینه‌های معاف فعالیت می‌کنند، اگرچه باز هم موظف به ثبت دستگاه کارتخوان خود در سامانه مالیاتی هستند، اما بابت درآمدهای حاصل از این فعالیت‌های معاف، مالیاتی پرداخت نخواهند کرد.

اگر فردی هم فعالیت معاف (مثلاً کشاورزی) و هم فعالیت غیرمعاف (مثلاً فروشندگی لوازم کشاورزی) دارد و از یک کارتخوان برای هر دو استفاده می‌کند، باید بتواند درآمدهای مربوط به هر بخش را تفکیک کند. در غیر این صورت، ممکن است کل درآمد مشمول مالیات تلقی شود.

سوال کاربر: من یک باغدار هستم و میوه‌هایم را با کارتخوان می‌فروشم. آیا باید مالیات بدهم؟ پاسخ: فعالیت کشاورزی طبق ماده ۸۱ معاف از مالیات بر درآمد است. پس درآمد شما از فروش محصولات باغی‌تان (حتی اگر با کارتخوان دریافت شود) مالیات ندارد. اما همچنان باید کارتخوان خود را در سامانه مالیاتی ثبت کنید. اگر در کنار باغداری، فعالیت شغلی دیگری (مثلاً فروش لوازم کشاورزی یا اجاره ویلا) دارید که معاف نیست، درآمد آن بخش مشمول مالیات خواهد بود و باید تفکیک شود.

تراکنش‌های غیرشغلی و معافیت‌ها (واریز به کارتخوان بابت فروش ملک، خودرو، قرض و…)

یک چالش مهم و رایج، تفکیک تراکنش‌های مرتبط با فعالیت شغلی از تراکنش‌های با ماهیت غیرشغلی یا شخصی است که ممکن است به اشتباه یا از روی ناچاری با کارتخوان تجاری انجام شوند. مثلاً ممکن است فردی خودروی شخصی یا ملک مسکونی خود را بفروشد و بخشی از وجه معامله را از خریدار، از طریق کارتخوان مغازه‌اش دریافت کند. یا ممکن است پولی بابت بازپرداخت قرض یا هدیه به حساب متصل به کارتخوان واریز شود.

طبق قوانین فعلی، درآمد حاصل از فروش اموال شخصی که به قصد تجارت خریداری نشده‌اند (مانند ملک مسکونی با شرایط خاص یا خودروی شخصی)، معمولاً مشمول مالیات بر درآمد مشاغل نمی‌شود و ممکن است مالیات خاص خود را داشته باشد (مانند مالیات نقل و انتقال قطعی املاک یا مالیات بر عایدی سرمایه در صورت اجرای کامل). همچنین، دریافت قرض یا هدیه اصولاً درآمد محسوب نمی‌شود (گرچه ممکن است قوانین خاص خود را داشته باشند).

سازمان امور مالیاتی تاکید دارد که مؤدیان باید بتوانند با ارائه اسناد و مدارک مثبته، غیرشغلی بودن اینگونه تراکنش‌ها را اثبات کنند. بار اثبات بر عهده مؤدی است. این مدارک می‌تواند شامل قولنامه، مبایعه‌نامه، سند رسمی انتقال، گواهی پلاک، صورتجلسه، رسید دریافت قرض، یا هر سند معتبر دیگری باشد که نشان دهد وجه واریز شده به کارتخوان، مربوط به فروش مال شخصی، بازپرداخت بدهی، یا موارد غیردرآمدی بوده و نه درآمد حاصل از شغل.

بهترین، شفاف‌ترین و امن‌ترین راهکار، عدم استفاده از حساب‌های بانکی و دستگاه‌های کارتخوان تجاری برای مقاصد شخصی است. حتماً حساب‌های بانکی مرتبط با فعالیت شغلی خود را از حساب‌های شخصی کاملاً مجزا کنید و به مشتریان یا طرف‌های معامله شخصی خود، شماره حساب یا کارتخوان تجاری‌تان را ندهید. اگر به هر دلیلی مجبور به دریافت وجه شخصی از طریق کارتخوان شغلی شدید، حتماً تمام مستندات مربوط به آن معامله (مانند کپی قرارداد، مشخصات کامل واریز کننده، علت دقیق واریز، تاریخ و مبلغ دقیق) را به دقت و به صورت منظم بایگانی کنید تا در صورت لزوم و برای پاسخگویی به سازمان امور مالیاتی (مثلاً در زمان رسیدگی به تراکنش‌های بانکی مشکوک)، بتوانید منشأ غیرشغلی آن را به روشنی اثبات نمایید. در غیر این صورت، ریسک اینکه سازمان این مبالغ را نیز به عنوان بخشی از درآمد شغلی شما در نظر بگیرد، بسیار بالا است و ممکن است منجر به مطالبه مالیات اضافی و جرائم سنگین شود.

نحوه محاسبه مالیات کارتخوان در سال ۱۴۰۳ (فرمول و مراحل)

حالا به بخش اصلی، یعنی چگونگی محاسبه مالیات کارتخوان، یا به بیان دقیق‌تر، محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل که تراکنش‌های کارتخوان نیز به عنوان بخشی از درآمد در آن لحاظ می‌شود، می‌پردازیم. این فرآیند برای اشخاص حقیقی (صاحبان مشاغل) شامل چند مرحله کلیدی است:

محاسبه مالیات برای اشخاص حقوقی (شرکت‌ها) تابع نرخ ثابت ماده ۱۰۵ ق.م.م (معمولاً ۲۵٪ سود) است و فرآیند تعیین سود آن‌ها عمدتاً بر اساس دفاتر و صورت‌های مالی انجام می‌شود، هرچند تراکنش‌های کارتخوان آن‌ها نیز در بررسی‌ها لحاظ می‌گردد.

مرحله ۱: تعیین درآمد یا فروش سالانه از طریق تراکنش‌های کارتخوان

قدم اول، شناسایی مجموع مبالغ واریز شده به حساب‌های بانکی متصل به دستگاه(های) کارتخوان شما در طول یک سال مالیاتی (از اول فروردین تا آخر اسفند) است. سازمان امور مالیاتی این اطلاعات را به صورت سیستمی از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت (PSP) تحت نظارت شاپرک دریافت می‌کند. این مبلغ، کل فروش یا درآمد ناخالص ثبت شده شما از طریق کارتخوان را نشان می‌دهد.

شما نیز می‌توانید از طریق گزارش‌های دوره‌ای (معمولاً ماهانه) دریافتی از شرکت PSP خود یا با بررسی دقیق صورتحساب‌های بانکی متصل به کارتخوان، این مجموع را محاسبه و با اطلاعاتی که احتمالاً در پیش‌نویس اظهارنامه مالیاتی شما توسط سازمان درج شده، تطبیق دهید. در صورت وجود مغایرت قابل توجه، باید مستندات لازم برای اثبات آن را داشته باشید.

مرحله ۲: تعیین ضریب مالیاتی (اینتاکد) شغل شما یا تعیین سود بر اساس دفاتر و اسناد

برای بسیاری از مشاغل، به خصوص آن‌هایی که طبق قانون ملزم به نگهداری دفاتر قانونی (روزنامه و کل) نیستند (مانند مشاغل گروه دوم و سوم موضوع آیین‌نامه ماده ۹۵ ق.م.م) یا دفاتر خود را ارائه نمی‌دهند، سازمان امور مالیاتی کل مبلغ فروش را به عنوان سود در نظر نمی‌گیرد. در این حالت، از روشی به نام **استفاده از “ضریب سودآوری” یا “ضریب مالیاتی” (که در قالب جدول ضرایب مالیاتی یا اینتاکد منتشر می‌شود)** استفاده می‌کند. (روش “تشخیص علی‌الرأس” با اجرای کامل سامانه مودیان و قانون پایانه‌های فروشگاهی در حال منسوخ شدن است و جای خود را به داده‌محوری می‌دهد).

• ضریب اینتاکد چیست؟ این ضریب، درصدی است که به صورت تقریبی، نسبت سود ناخالص به فروش را برای هر رسته شغلی نشان می‌دهد و سالانه (یا هر چند سال یکبار) توسط سازمان امور مالیاتی بر اساس بررسی‌های میدانی و اطلاعات اصناف، تعیین و در “دفترچه ضرایب مالیاتی” منتشر می‌شود. (برای دسترسی به آخرین جداول ضرایب می‌توانید به وب‌سایت سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی www.intamedia.ir مراجعه کنید). مثال: ممکن است ضریب مالیاتی یک سوپرمارکت (خرده‌فروشی خواروبار) ۱۲ درصد و ضریب یک آرایشگاه مردانه ۳۰ درصد باشد. این بدان معناست که سازمان فرض می‌کند از هر ۱۰۰ تومان فروش سوپرمارکت، ۱۲ تومان سود و از هر ۱۰۰ تومان خدمات ارائه شده در آرایشگاه، ۳۰ تومان سود حاصل شده است.
• استثناء مهم: مؤدیانی که مکلف به نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک هستند (مانند شرکت‌ها و برخی مشاغل گروه اول) و دفاتر خود را طبق مقررات تنظیم و به سازمان ارائه می‌کنند، مالیاتشان بر اساس سود واقعی ابرازی خودشان (درآمدها منهای هزینه‌های قابل قبول مالیاتی) که در اظهارنامه مالیاتی اعلام کرده‌اند، محاسبه می‌شود (مگر اینکه دفاتر مورد قبول واقع نشود). در این حالت، ضریب مالیاتی کاربردی ندارد. نگهداری اسناد و مدارک دقیق، به خصوص برای کسب‌وکارهایی که حاشیه سود پایینی دارند، می‌تواند بسیار به نفع مؤدی باشد.

مرحله ۳: محاسبه درآمد مشمول مالیات (سود)

در این مرحله، با استفاده از اطلاعات مراحل قبل، سود یا درآمد مشمول مالیات محاسبه می‌شود:

• برای مشاغلی که مالیاتشان با ضریب محاسبه می‌شود:
  درآمد مشمول مالیات = (مجموع تراکنش‌های سالانه کارتخوان + فروش نقدی و غیرکارتخوانی) × (ضریب مالیاتی یا اینتاکد شغل)
  (توجه: سازمان ممکن است درآمدهای نقدی را نیز بر اساس قرائن دیگر برآورد کند)
• برای مشاغلی که بر اساس دفاتر محاسبه می‌شوند:
  درآمد مشمول مالیات = کل درآمدها (فروش و خدمات) – کل هزینه‌های قابل قبول مالیاتی

مرحله ۴: کسر معافیت‌های مالیاتی سالانه (معافیت ماده ۱۰۱ ق.م.م)

قانون مالیات‌های مستقیم برای اشخاص حقیقی (صاحبان مشاغل) یک سقف معافیت سالانه از درآمد مشمول مالیات در نظر گرفته است که به آن معافیت پایه یا معافیت موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم (ق.م.م) می‌گویند. مبلغ این معافیت هر سال در قانون بودجه همان سال تعیین می‌شود و ممکن است تغییر کند.

• برای عملکرد سال ۱۴۰۲ (که اظهارنامه آن در سال ۱۴۰۳ تکمیل و مالیاتش پرداخت می‌شود): مبلغ این معافیت سالانه ۴۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تعیین شده بود.
• برای عملکرد سال ۱۴۰۳ (که اظهارنامه آن در سال ۱۴۰۴ ارائه می‌شود): مبلغ این معافیت به ۱۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است. (این عدد برای محاسبات سال آینده کاربرد دارد).

مرحله ۵: محاسبه مبلغ نهایی مالیات با نرخ‌های ماده ۱۳۱ ق.م.م

حالا برای محاسبه مبلغ نهایی مالیات، باید سراغ نرخ‌های پلکانی ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم (برای اشخاص حقیقی) برویم. این نرخ‌ها روی آن مقدار سودی اعمال می‌شوند که بعد از کسر معافیت باقی مانده است. توجه کنید که این نرخ‌ها هم ممکن است هر سال تغییر کنند.

محاسبه مالیات کارتخوان برای سود ۱۰۰ میلیون تومان

1.  سود سالانه (بعد از ضریب و کسر هزینه): ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
2.  کسر معافیت: ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ – ۴۷,۵۰۰,۰۰۰ = ۵۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان (این مبلغ مشمول مالیات است)
3.  محاسبه مالیات: ۵۲,۵۰۰,۰۰۰ × ۱۵٪ = ۷,۸۷۵,۰۰۰ تومان

پس مالیات نهایی می‌شود: ۷ میلیون و ۸۷۵ هزار تومان

محاسبه مالیات کارتخوان برای سود ۲۵۰ میلیون تومان

1.  سود سالانه: ۲۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
2.  کسر معافیت: ۲۵۰,۰۰۰,۰۰۰ – ۴۷,۵۰۰,۰۰۰ = ۲۰۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان (مبلغ مشمول مالیات)
3.  محاسبه مالیات پلکانی:

تا ۲۰۰ میلیون تومان از سود مشمول مالیات: ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۱۵٪ = ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

باقیمانده سود مشمول مالیات (۲۰۲,۵۰۰,۰۰۰ – ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان): ۲,۵۰۰,۰۰۰ × ۲۰٪ = ۵۰۰,۰۰۰ تومان

جمع مالیات:** ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۵۰۰,۰۰۰ = ۳۰,۵۰۰,۰۰۰ تومان

پس مالیات نهایی می‌شود: ۳۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان

 آیا مالیات کارتخوان سیار با کارتخوان ثابت متفاوت است؟

نه، از نظر مالیات و نحوه محاسبه‌اش، هیچ فرقی بین کارتخوان سیار (بی‌سیم) و کارتخوان ثابت (که به خط تلفن یا شبکه وصل است) وجود ندارد. هر دو نوع دستگاه تابع قوانین یکسانی هستند و پولی که از طریقشان جابجا می‌شود، به عنوان درآمد شغلی صاحب دستگاه حساب می‌شود. مهم این است که هر دو نوع دستگاه به پرونده مالیاتی شما وصل شده باشند.